KARLOVY VARY |
Dit beroemdste van alle Tsjechische kuuroorden is prachtig gelegen in de heuvels van noordwestelijk Tsjechië en in het dal waar het riviertje de Tepla (Tsjechisch voor 'warm') uitmondt in de Ohre. |
In Karlovy Vary zelf en in de omgeving ontspringen
zo'n 60 warme bronnen. Waarschijnlijk kennen zij hun ontstaan omdat zich ten zuiden van
het Ertsgebergte in de loop der tijd vulkanisch gesteente heeft ontwikkeld. De warme
bronnen leveren het geneeskrachtige zout- en zwavelhoudende water dat vooral op de
spijsvertering en de stofwisseling een gunstige werking heeft.
Dit water bracht het kuuroord haar internationale befaamdheid. Voornamelijk in de 18de en
19de eeuw oefenden de bronnen een grote aantrekkingskracht uit op de jetset van
verschillende landen. Een hele reeks groten der aarde streek er voor kortere of langere
tijd neer, zoals de Russische tsaar Peter de Grote, keizerin Maria-Theresia van
Oostenrijk, Goethe, Beethoven, Brahms, Tolstoi, Smetana, Dvorak en niet te vergeten Karl
Marx.
De bekendheid als kuuroord heeft ook een belangrijke invloed gehad op geschiedkundig,
economisch, architecturaal en cultureel gebied. Ook nu nog trekt de plaats nog steeds vele
bezoekers van ver over de grenzen.
Geschiedenis van de bronnen
De reputatie van Karlovy Vary heeft haar oorsprong in
de 14de eeuw. Toen ontdekte Karel IV tijdens een hertenjacht de bronnen en hun heilzame
werking. Zijn hond had namelijk tijdens de jacht verwondingen opgelopen. Nadat het dier
met het water in aanraking was gekomen, genazen zijn wonden zeer snel.
Een beeldje, echter niet van een hond maar van een gems, op een rots buiten de stad
herinnert aan deze gebeurtenis.
Bij de bronnen ontstond al snel een stad die vanwege de heilzame werking van het water een
aantal belangrijke privilegies kreeg van de Boheemse vorst.
Van de middeleeuwen tot bijna het einde van de 16de eeuw bestond een kuur voornamelijk uit het nemen van baden in het heilzame, warme water ('Hautfresser', 10 of meer uren in het water, openkomen van de huid; water wast zo de onderliggende organen). Het was dokter Vaclav Payer, die in 1522 een boek publiceerde waarin hij ook het drinken van het water aanbeveelde. Ook dit leidde soms tot extremen want rond 1750 bestond een piramidale kuur erin om het drinken van het water geleidelijk op te voeren tot 50 of zelfs 70 kopjes per dag, om de hoeveelheid dan weer geleidelijk af te bouwen.
Dokter David Becher (1725-1792) was de eerste die
wetenschappelijke chemische analyses uitvoerde op het water van Karlovy Vary. Hij startte
in 1764 ook het produceren van bronnenzout en de export ervan. Zijn kuurprogramma bestaat
nu nog en bestaat in het drinken van water van verschillende bronnen, bij de bronnen zelf
en dit volgens een voorgeschreven hoeveelheid, in het nemen van baden en in wandelen in de
frisse buitenlucht. Zijn principes resulteerden in de 18de eeuw in het bouwen van
verschillende zomerhuizen, wandelpromenades en colonnades over de bronnen.
Tegenwoordig zijn er veel kuurhotels die de kuur van David Becher aanbieden.
Men drinkt het water rechtstreeks van de bron uit een speciale beker, die voorzien is van
een hol handvat dat als rietje dient. De regelmatige gebruiker kan zijn eigen beker in een
soort garderobe in bewaring geven.
Naast het drinken van de voorgeschreven hoeveelheden water van verschillende temperaturen
bestaat de kuur uit een speciaal dieet, de nodige lichaamsbeweging in de vorm van
gymnastiek en wandelingen en het nemen van baden in het water. Verder kunnen massages,
modderbaden en andere therapieën voorgeschreven worden. Gewandeld wordt er langs de
promenade die de loop van de Tepla volgt en waaruit op verschillende plaatsen stoom
opstijgt of op één van de 130 km aangelegde wandelpaden in de bossen rond de stad.
Het water van Karlovy Vary is werkzaam tegen aandoeningen aan de spijsverteringsorganen
(vooral maag, lever en gal), tegen verstopping en suikerziekte. Een kuur kan alleen op
medisch advies worden gevolgd.
De export van het bronwater begon in 1844 en helpt spijsverteringsproblemen van mensen
over de hele wereld op te lossen.
Het water van Karlovy Vary telt nu twaalf belangrijke bronnen waarvan het water in temperatuur varieert van 45,4 tot 73,4°C. De beroemdste is de Vridlo, waar per minuut ongeveer 2000 l water in een enorme straal vanuit 2 diepte tot 14 m.
Colonnades
Karlovy Vary is nu grotendeels 19de eeuws en straalt
nog steeds de allure uit van het voorname trefpunt dat het eens was.
De vermaarde promenade van de stad loopt langs de Tepla. De bronnen zijn ondergebracht in
colonnades. De modernste is de Joeri Gagarin-colonnade, vernoemd naar de eerste Russische
kosmonaut. Aan de markt staat onder andere ook de marktcolonnade, een geheel van prachtig
gesneden hout (de hoge slottoren erachter maakte ooit deel uit van een burcht die Karel IV
hier in 1358 liet bouwen).
Even verderop bevindt zich de Zítek colonnade (1881), een indrukwekkende zuilenhal
gebouwd door Josef Zítek, die in Praag onder andere het Nationaal Theater bouwde. De hal
biedt onderdak aan vier van de belangrijkste bronnen. Op de daklijst staan twaalf
allegorische beelden die de maanden van het jaar voorstellen.
Verder staan er aan de promenade diverse 19de eeuwse galerijen in classicistische en
neogotische stijl.
Een uitzondering vormt de sneeuwwitte barokke kerk van H. Maria Magdalena. Dit barokke
juweel werd gebouwd rond 1735 door Killian Ignaz Dienstenhofer en is gelegen in de buurt
van de Gagarin-colonnade.
Een kabelbaantje brengt toeristen tot bij de Heuvel van de Vriendschap. De kabelbaan werd
gebouwd in 1912 en heeft een lengte van 453 m. Boven op de heuvel heeft men een prachtig
panorama over Karlovy Vary en zijn omgeving.
De orthodoxe kerk van St.Paulus en Petrus is een juweeltje in Karlovy Vary. Zij is gebouwd
in de typische byzantijnse stijl. Het interieur is versierd met schilderijen en iconen die
geschonken zijn door Russische gasten van de stad in de 19de eeuw.
Karlovy Vary heeft echter nog meer te bieden. Er is
bijvoorbeeld een schilderijenmuseum en in het voormalig badhuis is een casino gevestigd.
Sinds kort kunnen daar ook Tsjechen gokken: voordien was dit slechts voorbehouden aan
buitenlanders omdat er alleen met westerse valuta gespeeld mocht worden. Nu worden er dus
ook Tsjechische kronen vergokt.
In het centrum van Karlovy Vary staat de stokerij van Jan Becher waar de bekende
Becherovka likeur wordt gestookt. De apotheker Joseph Becher maakte in 1805 volgens een
streng geheim recept deze kruidenbitter. Meer dan 20 verschillende kruiden en planten zijn
erin verwerkt samen met water van Karlovy Vary, alcohol, gedistilleerde wijn en suiker.
Een andere lekkernij zijn de oplatky, een smakelijk soort dunne wafels met vanille of
chocolade crčme.
Wereldberoemd is het glaswerk van de in de voorstad Dvory gevestigde firma Moser en sinds
de 18de eeuw bakt men in Karlovy Vary ook prachtig porselein.
Postovni Dvur of het Posthof is meer dan 200 jaar oud. Het is gebouwd in 1791 door Josef Korb, een postmeester van Karlovy Vary. Het was oorspronkelijk de plaats waar postkoetsen hun paarden verwisselden. Vroeger stonden hier stallen voor 36 paar paarden en plaatsen voor koetsen. In de loop der jaren werd het Hof een zeer bekend sociaal centrum met een beroemd restaurant. Concerten, bals en vergaderingen werden hier gehouden. Nicolo Paganini speelde hier ooit op zijn viool en de Nieuwe Symphonie van Antonin Dvorak werd hier voor het eerst op het continent opgevoerd in 1894.
Nog meer info: