JAN PALACH |
Jan Palach werd geboren op 11 augustus 1948 in Melnik als jongste van 2 zonen van Josef en Libuse Palach. Josef was een suikerbakker die een populair snoepwinkeltje uitbaatte in Vsetaty. Bij het begin van het communistische regime werd echter elke zaak of bedrijf, hoe klein ook, genationaliseerd. De snoepwinkel van de Palachs werd ingenomen en Josef werd tewerkgesteld in een molen in Brandys nad Labem.
Als kind was Jan Palach zeer geinteresseerd in verhalen over de Boheemse geschiedenis en figuren uit het verleden, zeker in de personen die Jan heetten. Zo had hij veel bewondering voor de blinde koning Jan van Luxemburg, Jan Amos Komensky of Comenius, de 17de eeuwse filosoof, de hervormer Jan Hus en de grote leider van de Husieten, Jan Zizka.
In de lagere school kreeg Jan Palach geschiedenisles van Dr.
Miroslav Slach. De leraar was zeer ingenomen met de grote interesse die deze
leerling toonde voor geschiedenis en hij gaf hem regelmatig boeken mee over
geschiedkundige figuren. Naast de grote intelligentie die Jan bezat toonde hij ook
een opmerkelijke gevoeligheid. Zeker na de dood van zijn vader op 52 jarige
leeftijd, Jan was toen 13, werd hij één van de weinige studenten die ook daadwerkelijk
opkwam voor zichzelf en zijn medestudenten als hij of zij onrechtvaardig behandeld waren.
In september 1963 ging Jan Palach naar het gynasium van
Melnik.
De zelfverbranding van de 21-jarige geschiedenisstudent Jan Palach
was een weloverwogen daad. Kort tevoren had hij brieven geschreven aan onder meer de
regering en de pers, waarin hij de opheffing van de censuur eiste en een
verspreidingsverbod voor het Russische blad Zpravy.
Hij sprak mede namens een aantal gelijkgestemden, die bereid
waren hun leven te geven en zichzelf te verbranden.
'Mij viel het lot de eer te beurt de eerste fakkel te zijn'
schreef hij. 'Als binnen vijf dagen niet aan onze eisen tegemoet is gekomen, dat wil
zeggen voor 21 januari 1969, en als het volk ons niet voldoende steunt (door een staking
van onbepaalde duur), dan zullen nieuwe fakkels ontbranden'.
Jan Palach zei Jan Hus als een voorbeeld te hebben gezien
voor zijn daad. Deze Tsjechische kerkhervormer werd in 1415 verbrand omdat hij zich
verzette tegen de macht van de kerk. Hus wilde de waarheid laten zegevieren.
Nadat Palach zijn brieven geschreven had, begaf hij zich met
een emmertje benzine naar het Wenceslasplein en stak zichzelf in brand. Hij was voor
85 % verbrand en hoopte het te overleven, maar na drie dagen overleed hij in het
ziekenhuis.
Hij wilde het volk bewust maken van de wanhopige situatie
waarin het land zich bevond en haar te bewegen zich actief tegen de onderdrukking te
verzetten.
De belangstelling op zijn begrafenis was groot. Alleen
al in de hoofdstad verzamelden zich ruim 500.000 mensen en ook elders in het land kwamen
mensen bij elkaar. Men zag Palach als een vrijheidsstrijder die zijn leven gaf voor
zijn idealen.
Na de dood van Palach moesten zo veel mogelijk sporen die aan hem
herinnerden uitgewist worden. Vele mensen bezochten echter het graf waar dagelijks
talrijke kaarsen brandden. Zij legden bloemen neer bij de fontein, maar de straat
ervoor werd opgebroken en onder permanente bewaking gesteld, zodat niemand er meer bij kon
komen.
In 1973 werd besloten de stoffelijke resten te verbranden en
de urn met as werd naar zijn geboorteplaats Vsetaty overgebracht.
Bijna 21 jaar lang bleef de zelfverbranding van Jan Palach
een gevaarlijk onderwerp. Zelfs toen op 16 januari 1989 de 20ste sterfdag van de
student op het Wenceslasplein herdacht werd, greep de politie in. Onder de vele
arrestanten bevond zich Vaclav Havel die tot acht maanden gevangenisstraf werd
veroordeeld.
Toen aan het eind van 1989 de Fluwelen Revolutie een feit
was, besloot Havel een plein naar de student te vernoemen. Met deze daad
onderstreepte Havel de betekenis van Palach voor de Tsjechische vrijheidsstrijd.
In oktober 1990 werd de urn met as teruggebracht naar Praag.
Na 21 jaar mag Palach's naam overal geschreven en gehoord worden en is er op het
Wenceslasplein een herdenkingsplaat opgericht.
Nog meer info over Jan Palach: